فرهنگ بومی خراسان رضوی

فرهنگ بومی خراسان رضوی را از این سایت دریافت کنید.

آشنایی با مشهد و آداب و رسوم و موسیقی‌های دیرینه آن

مشهد یکی از کلان شهرها و مهمترین مراکز گردشگری در کشور است. در این مقاله به بررسی آداب و رسوم مردم مشهد و فرهنگ بومی مشهد پرداختیم

@[email protected]#=img=#

مشهدخراسان رضویراه شب

آشنایی با فرهنگ بومی مشهد و آداب و رسوم مردم آن

توسط Moeen Zamani آخرین بروزرسانی نوامبر 23, 2022

فهرست مطالب

1 آداب و رسوم مردم مشهد

2 لهجه و قومیت‌های مردم مشهد

3 مراسم باران خواهی در بین آداب و رسوم مردم مشهد

4 ورزش های سنتی مردم مشهد

5 برگزاری ایام محرم حسینی در مشهد، شوروحال دیگری دارد

6 مراسم سنتی و آئینی در مشهد

7 نقش موسیقی و آواز در آداب و رسوم مردم مشهد

8 فرهنگ وقف و نذورات در مشهد، قدیمی ترین رسم در آداب و رسوم مردم مشهد

9 خانه ها و سوئیت‌های پیشنهادی در مشهد

مشهد در بخش های  شرقی کشور، یکی از پر گردشگرترین شهر هایی است که در ایران وجود دارد و در تمام ایام سال شاهد حضور عظیمی از مردم و مسافران داخلی و خارجی در مشهد الرضا (ع) هستیم. مشهد یکی از کلان شهرهای کشور است و از گذشته تا بحال تاثیر به سزایی در عرصه های مختلف فرهنگی، دیدنی، اقتصادی، سیاسی و گردشگری کشور داشته است. همچنین هنگام سفر از جاهای دیدنی مشهد غافل نشوید که لذت سفر را دو چندان خواهد کرد.

با اینکه اصلی ترین جاذبه شهر مشهد، حرم اما رضا (ع) است، اما این شهر مقدس پر از جاذبه های دیدنی و گردشگری دیگری نیز هست که هرساله مقصد سفر توریست های بسیاری می شود. یکی از جاذبه های زیبای سفر به مشهد، آشنایی با فرهنگ سنتی و کهن مردم این شهر است.

حتما شما هم تابحال یکبار لهجه زیبای مشهد را شنیده اید. در ادامه با ما همراه باشید تا باهم نگاه دقیق تری به آداب و رسوم و فرهنگ مردم مشهد داشته باشیم.

آداب و رسوم مردم مشهد

مشهد یکی از آن شهرهایی است که هرکسی در زندگی اش حداقل یکبار به آن سفر می کند. شهری که به برکت حضور امام هشتم زبان زد عام و خاص است و ملجا درماندگان است. هیچ چیز در مشهد نمی تواند جای زیارت از بارگاه امام رضا (ع) را بگیرد، اما مشهد جاذبه های دیگری نیز دارد.

لهجه و قومیت‌های مردم مشهد

برای آشنایی با فرهنگ بومی در هنگام سفر به مشهد و آداب رسوم مردم آن لازم است بدانیم در این شهر چه قومیت هایی با چه گویش هایی وجود دارد. به طور کلی طایفه های مختلفی با رسوم سنتی خود در مشهد و خراسان زندگی میکنند؛ برای مثال:

در جنوب این استان قوم عرب ها و سیستانی ها زندگی میکنند و هرچه به سمت شمال شرق خراسان می رویم به قوم تاجیک ها نزدیک خواهیم شد. همچنین در اطراف شهرهایی مثل نیشابور و تربت حیدریه اقوام اسماعیلیان و حیدری ها وجود دارند. بخش هایی هم مختص بختیاری ها در مرکز خراسان است. با توجه به نزدیکی شهر مشهد به افغانستان، تعداد قابل توجهی از مهاجران افغان هم در این شهر زندگی میکنند. جالب اینکه این استان مرزی با مرکزیت مشهد، میزبان سنت های مختلف، آداب اصیل و همچنین ادغامی است. مذاهب اسلام شیعی، اهل تسنن، اسماعیلیون و … به همراه زبان های ترکی، ترکمنی و … با گویش های مختلفی در صلح با هم زندگی می کنند.

رقص های محلی، رنگ های متنوع، سوغات و صنایع دستی خاص آیینی سنتی و غذاهای لذیذ متفاوت از دیگر رسم های مردم مشهد است.

مراسم باران خواهی در بین آداب و رسوم مردم مشهد

حتما شما هم آن داستان معروف را شنیده اید که مدتی طولانی کم آبی بر مردم خراسان حاکم شده بود. مردم نیاز خود به خدمت امام رضا (ع) می برند و در روزی معین، همگی به همراه امام به بیابان رفته و برای باران دعا می کنند.

در این زمینه احادیث و روایات بسیاری وجود دارد و اسناد تاریخی آن هم موجود است و جالب تر اینکه این رسم از همان سال ها، در بین مردم مشهد باب شده است.

مراسم باران خواهی یکی از قدیمی ترین و مهمترین آداب و رسوم مردم مشهد است که از قدیم الایام همچنان رواج دارد. در طول سال هنوز هم وقتی در فصل های گرم کم آبی به وجود می آید مردم به بیابان رفته و با ذکر دعا و قسم دادن به اسما متبرکه طلب بارش باران دارند.

ورزش های سنتی مردم مشهد

کشتی گیری در بین تمام مردم ایران نشان از پهلوانی و قهرمانی دارد و در هر شهری به روش خاصی برگزار می شود. در مشهد اما کشتی گیری کمی متفاوت تر است. مردم مشهد کشتی گیری را با چوخه انجام می دهند و یکی از قدیمی ترین رسوم پهلوانی در بین مردم مشهد است.

کشتی با چوخه در بین مردم مشهد، به خصوص قدیمی ترهایشان بسیار معروف است و نشان دلیری مردان منطقه خراسان است. البته این تنها بازی و نشان ورزش های سنتی در آداب و رسوم مردم مشهد نیست.

اگر از بزرگترها و قدیمی های مشهد بپرسید، بازی های دیگری نظیر کبد پدی، استاد سه پایه، قایم موشک، سنگ و پنج، آفتاب و مهتاب و آقاآقا را هم به شما معرفی میکنند که با لهجه شیرین مشهدی، شنیدن نام این بازی ها مزه دیگری دارد.

برگزاری ایام محرم حسینی در مشهد، شوروحال دیگری دارد

مراسم ایام محرم یکی از آن مراسم های خاصی در کشور است که در هر شهر با حال و هوای خاصی برگزار می شود. اما باید مشهد را یکی از آن شهرهایی به شما معرفی کنیم که محرم هایش حال و هوای بسیار دیدنی و خاصی دارد. محرم را باید یکی از خاصترین آداب و رسوم مردم مشهد معرفی کنیم که توجه ویژه ای به آن می شود.

تقریبا از تمام شهرهای کشور حسینه ها و مهدیه های مختلفی وجود دارد و حتی محله هایی هم در مشهد به نام خود دارند. در ایام محرم تمام مهدیه ها و حسینه های سطح شهر سیاه پوش شده و پیشکسوتان هر شهر و مداحان خوش صدایشان برای عزاداری در سوک امام حسین (ع) به مشهد وارد می شوند.

در هر کوچه و خیابانی از شهر حال و هوای عزاداری در سوگ سالار شهیدان دیدنی است، اما زیباترین جلوه را در حرم اما رضا (ع) خواهید دید. میدان معروف فلکه آب دقیقا روبروی درب باب الرضا حرم قرار دارد و در تمام ایام سال فواره آن پر از آب است. اما در ایام محرم این فواره را به رنگ سرخ خون در می آورند و با انواع پرچم های نمادین برای عزاداری آماده می کنند.

مراسم محرم در مشهد بخش های بسیار مختلفی دارد. از خطبه خوانی ها گرفته، تا برگزاری ختم ادعیه، سینه زنی، جامه سیاه، وقف و خیرات و هیئت شام غریبان در حرم آقا (ع) که دو بار در سال برگزای می شود. یکی در در شب شهادت امام رضا (ع) و یکی هم در شب شهادت امام حسین (ع) که همانطور که پیشتر هم گفتیم، خاص ترین جلوه از آداب و رسوم مردم مشهد است.

منبع مطلب : blog.shab.ir

‫ فرهنگ بومی مشهد

شناخت فرهنگ بومی مشهد، پیش از سفر به این مقصد شما را با نگاهی ویژه متقاضی سفر به پایتخت معنوی ایران می‌کند. این شهر ورای ارزش‌های مذهبی و تاریخی، فرهنگ بومی بسیار غنی‌ای دارد که تجربه سفرتان به این شهر را به تجربه‌ای متفاوت تبدیل می‌کند.

فرهنگ گردی

فرهنگ بومی مشهد

افسانه ناصرزاده 28 آذر 1400

زمان برای مطالعه 6 دقیقه

... ...

فرهنگ بومی شهر مشهد، مانند دیگر شهرهای ایران، نشان‌دهنده آداب‌ورسوم، عقاید و سنت‌های آشنا برای شهروندان آن است. شهر مشهد مهم‌ترین قطب مذهبی کشورمان و در واقع پایتخت معنوی ایران است که علاوه بر جاذبه‌‌های مذهبی، مکان‌های تفریحی فراوانی نیز دارد. اما آشناشدن با فرهنگ بومی مشهد و رسم‌ورسوم مردمان این شهرِ همه‌چیز تمام هم، خالی از لطف نخواهد بود!

جاهای دیدنی مشهد و به‌ویژه حرم مطهر امام رضا

علیه‌السلام، باعث شده است تا هرساله زائران زیادی مهمان مشهدالرضا شوند. اما آشنایی با«فرهنگ بومی مشهد» نیز، گردشگران را در شناخت سبک زندگی مردم این شهر یاری می‌کند و موجب می‌شود تا سفر به مشهد را از نگاه دیگری تجربه کنند. آشناشدن با فرهنگ بومی مقصدهای گردشگری، سفرمان را تنها در بازدید جاذبه‌های یک شهر خلاصه نمی‌کند، بلکه کمک می‌کند سفر را با نگاهی متفاوت تجربه کنیم. در ادامه یومگ قصد دارد تا شما را با فرهنگ بومی مشهد آشنا سازد. با ما همراه شوید.

در این مقاله با فرهنگ بومی مشهد از جهات زیر آشنا می‌شوید:

جشن‌ها و مراسم‌های محلی

غذاهای محلی و دسر‌های سنتی

صنایع دستی مشهد پوشش محلی

جشن‌ها و مراسم‌های محلی مشهد

آداب‌و سوم هرکدام از شهر‌ها و روستاهای کشورمان، جذابیت‌های خاص خودش را دارد. مردمان هر خطه با برپایی جشن‌ها و مراسم‌های مختلف به روش سنتی، فرهنگ بومی سرزمین‌مان را حفظ کرده‌اند. در فرهنگ بومی مشهد نیز، آداب‌ورسوم خاصی برای اجرای مراسم‌های مختلف وجود دارد که با چند مورد آن آشنا می‌شوید:

مراسم قاشق‌زنی در چهارشنبه سوری

چهارشنبه سوری، جشن‌ آخرین چهارشنبه سال در همه‌جای ایران است. در فرهنگ بومی مشهد نیز چهارشنبه سوری حال‌و‌هوای ویژه‌ای دارد. آتش روشن کردن، پریدن از روی آتش، اسپند دود کردن، قاشق‌زنی و فال‌گوش‌ایستادن از کارهایی است که از قدیم در بین مشهدی‌ها مرسوم بوده‌ است.

در شب چهارشنبه سوری فامیل و آشنایان دورهم جمع می‌شوند و یک گوی از نوارهای پارچه‌ای درست می‌کنند. آن را آتش می‌زنند، از بلندی به پایین پرتاب می‌کنند و می‌خوانند: «غم برو شادی بیا، محنت برو روزی بیا».

مراسم قاشق‌زنی هم از جالب‌ترین رسوم مشهدی‌ها برای چهارشنبه سوری است. در این مراسم پسران نوجوان چادری بر سر خود می‌اندازند تا شناخته نشوند و بعد به خانه همسایه‌‌ها می‌روند و با قاشق به کاسه‌ای که همراه دارند ضربه می‌زنند. همسایه‌ها با شنیدن صدای قاشق در خانه را باز می‌کنند و کاسه‌شان را از نقل‌ونبات و آجیل یا پول پر می‌کنند.

فال‌گوش‌ایستادن هم، مراسمی مخصوص به دختران جوان در شب چهارشنبه سوری است. در این شب دختران جوان پشت دیوار حیاط می‌ایستند و به حرف‌های رهگذران گوش می‌دهند. بنا به هر نیتی که در دل دارند حرف‌های رهگذران را تفسیر و تعبیر می‌کنند.

اگرچه این رسوم تقریبا در شهر مشهد از یاد رفته، اما هنوز روستاهایی در مشهد وجود دارند که رسم‌ورسوم چهارشنبه سوری را به‌جا می‌آورند.

عید نوروز در مشهد

عید نوروز از اعیاد باستانی ایرانی‌هاست و برای همه‌ی ما جایگاه ویژه‌ای دارد. مشهدی‌ها بر این باورند که اگر اندکی قبل از تحویل سال مقداری شیر بنوشند، در سالی که تحویل می‌شود، پوست بدنشان سفید و نرم خواهد ‌بود. بر سر سفره هفت‌سین مشهدی‌ها، علاوه بر هفت‌سین، یک ظرف عسل به همراه نان سنگک تازه هم وجود دارد، به این منظور که عسل نماد شیرین‌کامی و نان نماد برکت و روزی است.

البته ناگفته نماند که این رسوم و اعتقادات مربوط به فرهنگ بومی مشهد در عید نوروز هستند که امروزه تقریبا به دست فراموشی سپرده شده‌اند. بعد از عید نوروز و در روزهای اول سال جدید، بزرگان فامیل در خانه می‌نشینند تا کوچک‌تر‌ها به دیدارشان بیایند و اسکناس‌ عیدی بگیرند. این بخش از آداب‌ورسوم هنوز هم مرسوم هستند.

چراغ برات؛ عید مشهدی‌ها برای درگذشتگان

چراغ برات نام سنتی است که از دوران قدیم در فرهنگ بومی مشهد رایج بوده و تا امروز ادامه دارد. مردم مشهد در روزهای دوازده‌ام، سیزدهم و چهاردهم ماه شعبان به گورستان‌ها می‌روند و برای آمرزش درگذشتگان خود دعا می‌کنند. قرائت قرآن، فاتحه‌خوانی و خیرات‌دادن از رسوم چراغ برات است. در غروب سیزدهم ماه شعبان کسانی که به تازگی عزیزی را ازدست داده‌اند، نان سنتی به نام روغن جوش یا چلبک را می‌پزند و آن را بین مردم تقسیم می‌کنند.

شب چله یا شب یلدا

اولین شب زمستان بلندترین شب سال است. به همین بهانه برای گرامی‌داشت این شب ایرانیان دور هم جمع می‌شوند و جشن می‌گیرند. مشهدی‌ها هم در شب چله گرداگرد کُرسی می‌نشینند و آش رشته، آجیل، هندوانه و انار می‌خورند و فال حافظ می‌گیرند. در فرهنگ بومی مشهد برای عروس دامادها در این شب برنامه خاصی در نظر گرفته می‌شود که شامل یک مهمانی با سرو انواع غذاهای سنتی ایرانی و دادن هدایای خاص با تم یلداست.

گفته می‌شود که در ایام قدیم، به مناسبت شب چله، خانواده داماد طبقی از میوه‌‌های سیب، گلابی، هندوانه و خربزه به خانه عروس می‌فرستادند و خانواده عروس هم، یک قواره پارچه کت‌وشلواری در سینی گذاشته و آن را برای خانواده داماد پس می‌فرستادند. اما در عصر حاضر، مشهدی‌ها مراسم شب چله را بسیاری تشریفاتی‌تر از اجداد خود برگزار می‌کنند.

منبع مطلب : utravs.com